 | Pobierz dokument biblia.biblia.doc Rozmiar 99 KB |
BIBLIA
Nazwa pochodzi od greckiego „biblion” - księgi. Jest to zbiór ksiąg uznanych przez Żydów i Chrześcijan za księgi święte. Biblia to inaczej Pismo Święte lub Sakrum
Biblia powstawała jako przekaz ustny, najstarszy z XIII w.p.n.e. dopisywanie ksiąg zakończyło się w I w.p.n.e.
Języki:
Hebrajski - Żydzi z Palestyny
Grecki - Żydzi żyjący poza Palestyną w tzw. diasporach
Aramejski - język, w którym mówił Chrystus
Dzieli się na Nowy i Stary Testament - z łacińskiego przymierze. W Biblii oznacza układ, na mocy, którego Bóg zobowiązał się pod pewnymi warunkami obdarzyć szczególnymi łaskami tych, którzy staną się jego ludem.
W Starym Testamencie przymierze między Bogiem, Noem, Abrahamem, Dawidem i Mojżeszem. Nowy Testament dopełnia przymierze życiem i działalnością Chrystusa
Stary Testament zawiera dzieje od powstania świata do narodzin Chrystusa, Nowy Testament od narodzin Chrystusa po wizję końca świata w Apokalipsie Św. Jana. Stary Testament zawiera w sumie 46 ksiąg, Nowy 27.
Tłumaczenia Biblii:
Najstarsze to Septuaginta - sporządzone w 70 dni przez 70 tłumaczy z Hebrajskiego na Grekę.
Wulgata IV w.p.n.e. - sporządzone przez św. Hieronima z Hebrajskiego na Łacinę. Nazwa oznacza z łacińskiego pospolity, powszechny. Kościół Katolicki posługuje się tym tłumaczeniem.
Pierwsze tłumaczenie Biblii na Polski z 1599r. autor Jan Wujek
Biblia Tysiąclecia 1965r.
Gatunki literackie wywodzące się z Biblii - podanie, legenda, dialog, psalm, pieśń, mit, kazanie, modlitwa, list, przypowieść (parabola), aforyzm, proroctwo, kronika, monolog, przysłowie.
Przypowieść - Utwór o charakterze dydaktycznym, czyli nauczającym, przekazującym myśl moralną przez przykład
Utwór ma sens dosłowny i przenośny (alegoryczny)
Forma i treść banalna, prosta a jednocześnie zmuszająca do przemyśleń
Często zawiera prawdę, maksymę, która staje się przysłowiem
Bohaterem jest przeciętny, zwykły człowiek
Oszczędność słów i trafność określeń
Psalm - nazwa pochodzi od greckiego „psalmos” (wprawiać w ruch struny instrumentu). Jest pieśnią żydowską natchnioną przez Boga. Psalmy tworzą jedną z ksiąg Starego Testamentu. Sa to teksty modlitewne.
Błagalne - najliczniejsza grupa, naród wybrany błaga Boga o łaski i opiekę
Dziękczynne - stanowią podziękowanie
Pochwalne - tworzone na okoliczności różnych świąt (np. moment wyjścia z Egiptu)
Królewskie - na cześć króla, uświetnienie np. małżeństwa lub koronacji
Syjońskie - powstały na okoliczność przeniesienia Arki Przymierza oraz powstania nowej świątyni
Inne psalmy miały charakter mądrościowy, modlitewny czy też patriotyczno-religijny
Motyw - element świata przedstawionego w utworze literackim, które może powtarzać się w różnych innych utworach. Może to być bohater, zdarzenie, miejsce, czas, sytuacja
Topos - oznacza w łacinie miejsce. Toposy oznaczają miejsca wspólne tj. powtarzający się motyw, obraz lub temat np. topos genezyjski - motyw początku świata powtarzający się w różnych starożytnych mitologiach
Symbol - symbolom z greckiego, oznacza znak. Jest to przedmiot lub sytuacja mająca 2 znaczenia. Jedno dosłowne, a drugie przenośne, głęboko ukryte, które odbiorca musi odszukać
Archetyp - pierwowzór lub prawzór, wzory ludzkich postaw i zachowań, które tkwią głęboko w świadomości zbiorowej
Hiob - symbol cierpienia niezawinionego
Przypowieści Biblijne:
O miłosiernym samarytaninie - akcja dzieje się na drodze z Jerozolimy do Jeryha. Samarytanie to znienawidzona przez Żydów mniejszość narodowa uważana za odszczepieńców. Treścią jest napaść na człowieka, któremu pomocy odmówili kapłan i lewita. Cierpiącego ratuje z opresji samarytanin, płaci w gospodzie za opiekę nad rannym. Sens przenośny - bliźnim jest każdy człowiek, bez względu na rasę, narodowość czy pokrewieństwo. Samarytanin zaś to miłosierny Chrystus. Ranny człowiek to grzeszna i bezradna ludzkość, która zawsze może liczyć na boską pomoc.
O siewcy
O synu marnotrawnym - jeden z synów dostał swoją część majątku i wyruszył w świat. Szybko jednak roztrwonił cały majątek, który dostał, został bez środków do życia, głodował. Postanowił wiec powrócić do ojca i prosić o przebaczenie oraz przyjęcie jako sługę. Po powrocie do domu ojciec nie tylko mu przebaczył, ale również wyprawił na jego cześć ucztę. Drugi syn był cały czas przy boku ojca, pomnażał jego majątek. Po powrocie brata miał pretensje do ojca.
Kosmogonia biblijna:
Na początku był Bóg, który wszystko stworzył
Stworzenie świata było likwidacją chaosu i stworzeniem ładu
Stworzył człowieka na swój wzór, który miał zapanować nad światem
Człowiek ulepiony z gliny
Narodziny świata - powstanie światła, ciemności, nieba, ziemi, roślin i zwierząt
Monoteizm - wiara w jednego, kochającego Boga
Kosmogonia mitologiczna:
Na początku był chaos - mieszanina żywiołów, z którego wyłonili się Bogowie
Bogowie nie kochali ludzi, traktowali ich z wyższością
Często używali podstępów i zbrodni
Człowiek ulepiony z gliny
Nie kierowali się etyką, ale chęcią zdobycia władzy nawet za cenę życia najbliższych.
Politeizm - wiara w wielu Bogów
Księga Hioba - Hiob był to prawy człowiek, kochający bliźnich, sprawiedliwy, bogaty, bogobojny. Został wystawiony na próbę wierności Bogu. Szatan zabrał mu cały majątek, następnie dzieci. Hiob przez cały czas wierzył w Boga, nie wyparł się wiary. Szatan zaraził Hioba trądem, lecz ten, dalej kochał i szanował Boga. Do końca przy nim został. Hiob jest symbolem cierpienia niezawinionego. Bóg za namową szatana wystawił go na tak ciężką próbę. W tradycji Hiob jest symbolem Chrystusa cierpiącego niezasłużenie.
Księga Koheleta - Kohelet jest to określenie mędrcy przemawiającego do publiczności. Powstała w III w.p.n.e. wcześniej uważano, że napisał ją król Salomon, ale autor użył nazwiska Salomon by nadać księdze szczególną rangę. W księdze podjęty jest temat rozważania nad sensem życia ludzkiego „marność nad marnościami” - fragment ten stanowi odpowiedz na pytanie o drogę do prawdziwego szczęścia. Fragment ten, podkreśla, że wszystko, co ziemskie jest kruche, nietrwałe, przemijające. Szczęścia nie dadzą ani bogactwa, ani sława, rozkosze czy tez wiedza. Mądrość nie zaspokaja człowieka, gdyż ten nie jest w stanie ogarnąć wszystkiego rozumem. Życie pełne jest zmartwień, trudu i niesprawiedliwości. Wszystkich spotyka śmierć. Kohelet namawia do używania uciech ludzkich, ale przypomina również, że za wszystko odpowiemy na sądzie bożym.
Cechy miłości idealnej na podstawie Hymnu o Miłości i Pieśni nad Pieśniami - cierpliwa, łaskawa, nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie unosi się pychą, nie dopuszcza się bezwstydu, nie pamięta złego, nie cieszy się z niesprawiedliwości
Hymn o Miłości - utwór wychwala wszystkie zalety miłości doskonałej. Takim właśnie uczuciem jest to, które Bóg daje ludziom. Świadomość, iż Chrystus nas kocha, jest podstawą naszej wiary, to Bóg jest fundamentem trwałej i wiecznej miłości. Najważniejszymi wartościami w życiu człowieka to wiara, nadzieja i najważniejsza - miłość.
Pieśń nad Pieśniami - najdoskonalsza pieść pochodząca prawdopodobnie z IV w.p.n.e. autorstwa prawdopodobnie króla Salomona. Jest to jedyna w całym Piśmie księga, która pozornie nic nie mów i Bogu, ani o narodzie wybranym. Dosłownie rozumiana jest utworem lirycznym o tematyce miłosnej.
Apokalipsa św. Jana - najbardziej tajemnicza księga Nowego Testamentu. Zawiera wizję końca świata, sądu ostatecznego. Św. Jan nie tylko przepowiedział przyszłe losy, ale także upomina, grozi, pociesza. Księga ma charakter uniwersalny, ukazuje walkę dobra ze złem, chaos i upadek ludzi a także przywrócenie porządku w sensie ostatecznym. 4 jeźdźcy Apokalipsy to Chrystus, Wojna, Głód i Śmierć. 4 zwierzęta to Wół, Orzeł, Lew i zwierze z ludzką twarzą. Symbolem dobra jest baranek, zła bestia. Występują różne liczby - 7 symbol dobra, 666 symbol zła, 12 pokoleń Izraela czekało na wyzwolenie, 40 dni i nocy trwał potop
Powody, aby współczesny człowiek znał Biblię:
jest jednym z najważniejszych źródeł naszej kultury, z niej wyrasta światopogląd, system wartości i ocen, bogactwo literatury i sztuki.
jest autorytetem religijnym, wyjaśnia stworzenie świata, opisuje też jego koniec w zgodzie z wiarą swoich wyznawców.
jest wybitnym dziełem powstającym przez wieki, zbiorem wielu gatunków literackich udoskonalanych przez wieki.
jest wielką opowieścią o człowieku, o jego najpierwszych uczuciach, o złożoności natury człowieczej, o jego namiętnościach. Pokazuje ludzki błąd i ludzką znakomitość.
Motywy biblijne - motyw bratobójczej walki; zbrodni i kary; rajskiego ogrodu; Adam i Ewa; wędrówki do ziemi obiecane; motyw cierpienia niezawinionego początku i końca świata
Geneza mitów i ich uniwersalizm - tworzył wyobrażenie świętej przestrzeni, świętego centrum świata oraz świętego czasu. Zadaniem mitu było organizowanie wyobrażeń o świecie i interpretowanie rzeczywistości. Stanowił on motywacje działań, obyczajów i rytuałów, był znaczącym czynnikiem budującym więzi społeczne. Początkowo mity przekazywane były ustnie, później zostały spisane. Mity stanowią rezerwat motywów.
Próba definicji mitu - jest to wypowiedź narracyjna wyrażająca wierzenia danej społeczności. Zaliczana jest do epiki. Mity opowiadają o początkach świata, powstaniu Bogów i ludzi. Bohaterami są istoty boskie lub wyposażone w nadludzkie cechy i właściwości. Zbiór mitów to mitologia.
Mit choć nie jest gatunkiem literackim spowodował powstanie takich gatunków jak - epos (Iliada Homera, Wojna Trojańska); tragedia (wykształciła się ona z obrzędów mających uzasadnienie w mitach „Antygona”). Mity są dawcami motywów wędrownych, które przeniknęły do literatury.
Podział mitów:
teogoniczne - są to mity o narodzinach Bogów, teos z greckiego Bóg
antropogeniczne - o powstaniu człowieka, antropos - człowiek
kosmogeniczne
genealogiczne - powstanie wielkich rodów
Funkcje mitów:
poznawcze - dzięki nim ludzie wyjaśniali niewyjaśnione zjawiska
światopoglądowe - podstawa wierzeń religijnych
sakralne - przedstawiały wzorce rytualnych obrzędów, ukazywały jak należy czcić Bogów
Symbolika mitów:
Mit o Syzyfie - symbol ciężkiej, żmudnej i nieefektywnej pracy
Prometeusz - bezinteresowna, pełna poświęcenia pomoc ludziom (altruista)
Dedal i Ikar - Ikar - nieposłuszny, chęć poznania tego, co nieodkryte; Dedal - mądrość, rozwaga
Herakles - wykonawca 12 niebezpiecznych prac
Niobe - nieszczęśliwa matka straciła wszystkie swoje dzieci
Demeter i Kora - Demeter - matczyna miłość
Narcyz - egoista, człowiek próżny, zakochany w sobie, który nie może odnaleźć własnej tożsamości
Troja - Koń Trojański - wyrafinowany podstęp, zdrada
Herkules - siła fizyczna, bohater, któremu nie straszne żadne przeszkody, ale i człowiek noszący na sumieniu plamę zbrodni.
Cechy eposu homeryckiego na przykładzie „Iliady” Homera:
Inwokacja, czyli rozbudowana apostrofa, umieszczona we wstępie utworu, skierowana do bóstwa z prośbą o pomoc w tworzeniu dzieła. W Iliadzie zwraca się autor do Muzy, która poddaje pieśń śpiewakom.
Równoległość 2 płaszczyzn: świata bogów i świata ludzi. W Iliadzie fabuła przebiega w świecie bogów (bogowie walczą po obu stronach konfliktu np. Atena decyduje o zwycięstwie Achillesa nad Hektorem), a także w świecie ludzi - dowodem jest miłość Parysa do Ateny
Występowanie narratora. Epos zawiera narratora, który ujawnia swoje uczucia tylko w inwokacji, potem jest wszechstronny, obiektywny i zdystansowany do dziejących się wydarzeń
Styl podniosły, poetyczny, stosowany przy opisywaniu wydarzeń, np. w Iliadzie widać to wyraźnie w sposobie opisu walczących w pojedynku Hektora i Achillesa
Szczegółowy, realistyczny opis przedmiotów i sytuacji (realizm szczegółów przykładem jest opis tarczy Achillesa)
Występowanie scen i opisów batalistycznych np. taką sceną jest w Iliadzie obraz oblężenia Troi, bitwy i zasadzki
Porównania homerycki (rozbudowane) czyli takie, których druga część jest tak rozbudowana, że stanowi odrębną, epizodyczną scenkę np. porównanie walczących Achillesa i Hektora do orła i gołębicy
Epizodyczność akcji. Epizod to odstępstwo od toku głównej akcji, opisywanie wydarzenia mniej istotnego, pobocznego, niezwiązanego z fabułą. Przykładem może być opis tarczy Achillesa
Miarą wierszową eposu homeryckiego jest heksametr. Heksametr jest to wers, który składa się z 6 stóp metrycznych: daktyki lub spondej
Charakterystyka Achillesa:
Teatr grecki - rozwinął się w VI w.p.n.e. w.p.n.e Atenach. Nie był teatrem elitarnym, przedstawienia odbywały się podczas świąt Dionizosa i trwały kilka dni. Widownią byli tylko mężczyźni. Teatr był powszechny i ludowy. Wszystko: aktor, muzyka, scena, było symboliczne. orchestra spektaklach grali tylko mężczyźni.
orchestra - miejsce zajmowane przez chór
dookoła orchestra była widownia
theatron - naturalna widownia
proscenium - miejsce gdzie występowali aktorzy
scene - ściana akustyczna, budynek garderoby
Cechy tragedii antycznej na przykładzie „Antygony”:
budowa - prologos (wstęp, wprowadzenie) - parodos (pieść chóru) - epeisodion (część składająca się z dialogu lub monologu) - stasimon (pieść chóru) - exodus (pieść chóru na wyjście)
zasada 3 jedności - miejsca - akcja rozgrywa się przed pałacem króla Teb, wieści z zewnątrz przynosi posłaniec. W tragedii antycznej akcja utworu rozgrywa się tylko w jednym miejscu; czas - akcja utwory Antygona trwa od świtu do zmierzchu. Nie mogła akcja w tragedii antycznej przekraczać 24 godzin; akcji - mamy do czynienia z jednym wiodącym wątkiem rozwijającym się wokół rozkazu Kreona i czynu Antygony. Zawsze prezentowano jeden wątek akcji, bez epizodów czy wątków pobocznych
występowanie chóry, który śpiewa pieśń na wprowadzenie i zakończenie utworu, a także komentuje zachowania głównych bohaterów
zachowanie zasady decorum - jest to dbałość o język i zakaz wprowadzania do tragedii wulgaryzmów i wyrazów z języka potocznego
zasada odpowiedzialności stylu, czystości gatunkowej tzn. że nie mogą się pojawić w tragedii elementy np. komedii
występowanie bohatera tragicznego
Katharsis - Katharsis znaczeniu dosłownym oczyszczenie. Polega ono na tym, że widz przeżywa litość i trwogę patrząc na akcje tragedii. Najpierw pojawia się litość, potem trwoga, ponieważ nieszczęście spotyka człowieka, który jest do niego podobny. Istnieje, więc obawa, że to nieszczęście może spotkać również widza. Potem następuje wstrząs uczuciowy, oczyszczenie duszy widza z win, wyzwolenie
Fatum - inaczej los, przeznaczenie. Starożytni grecy wierzyli, że człowiek ma z góry przypisany, zaprogramowany los, bieg wydarzeń w życiu. Nie jest w stanie nic tego już zmienić.
Konflikt tragiczny - jest to taka sytuacja, kiedy bohater musi wybierać pomiędzy dwoma równorzędnymi racjami. Którą z nich wybierze to i tak będzie to wybór zły. W Antygonie sa 2 opcje: albo Antygona sprzeciwi się Kreonowi, pogrzebie Polinejkesa i zostanie za to surowo ukarana; albo przemilczy sytuacje, ale będzie żyła z wyrzutami sumienia.
Charakterystyka Kreona:
po śmierci Polinejkusa i Eteoklesa, braci kłócących się o tron, władzę przejmuje stryj Kreon.
Polinejkus zostaje uznany za zdrajcę, Kreon odmawia pochówku zmarłego. Jest to przykładowa kara, by odstraszyć od zdrady innych
Dba o kraj, porządek i autorytet władzy
Stawia dobro ojczyzny ponad dobro jednostki - nawet siostrzenicy
Żąda posłuszeństwa wobec władzy
Charakterystyka Antygony:
Ma prawo do swej religii i obrządków
Obowiązuje ją miłość do zmarłego brata
Musi pozostać wierna religii i tradycji, a te karzą opłakiwać zmarłego i pomóc mu w wędrówce do Hadesu
Uczucia jednostki nie mogą być zdeptane przez ustawę
Władza winna służyć ludziom, a nie ludzie władzy
Prawo boskie stawia wyżej od urzędowego
Poezja tyrtejska - Tyrteusz poeta grecki żyjący w VII w.p.n.e., zagrzewał Spartan do walki w II wojnie mesejskiej. Sam był wodzem, poetą, tworzącym utwory, dzięki którym Spartanie zwyciężali. Uważał, że nie ma piękniejszej śmierci, niż śmierć walcząc w pierwszym szeregu ku chwale ojczyzny. Jego poezja zagrzewa do boju, daje siłę ducha, poeta nie pozostaje bierny, również idzie do boju. Tyrteusz w naszej świadomości jest poetą-wojownikiem. Poezja tyrtejska ma ślad w literaturze romantycznej (np. Konrad Wallenrod) czy też współczesnej.
Stoicyzm - antyczna szkoła filozoficzna, zapoczątkowana w III w.p.n.e. w Atenach, przez Zenona z Kation. Etyka stoicka, która większości ludzi kojarzy się ze słowem "stoicyzm" opiera się na zasadzie osiągania szczęścia przez wewnętrzną dyscyplinę moralną, sumienne spełnianie tych obowiązków, które spadają na nas naturalną koleją rzeczy, oraz odcięcia swoich emocji od zdarzeń zewnętrznych, czyli utrzymywania stanu spokojnego szczęścia niezależnie od zewnętrznych warunków.
Epikureizm - antyczna, grecka filozofia życia zapoczątkowana przez Epikura. Celem życia człowieka jest osiągnięcie przyjemności, rozumianej jako nieobecność bólu i niepokoju. Epikur zaleca wstrzemięźliwość. Trzeba odrzucić przyjemności, które mogą sprawić ból cielesny lub niepokój duszy. Ideałem jest osiągnięcie ataraksji, czyli spokojne życie bez zamętu i burz. Są dwa sposoby osiągnięcia szczęścia- przez praktykowanie cnoty i życie rozumne, bo najlepszym przewodnikiem w świecie przyjemności jest rozum. Pragniesz uczynić kogoś szczęśliwym i bogatym nie dawaj mu pieniędzy, lecz raczej ujmij mu potrzeb - pouczał Epikur. Epikur dowodzi, że człowiek powinien uwolnić się od lęku, strachu przed śmiercią i trwogi przed bogami. Bogowie są bierni, nie pomagają nam, ale i nie przeszkadzają. O śmierci mówił zaś, że gdy ona jest nas już nie ma, a gdy my żyjemy śmierć nas nie dotyczy.
Cynizm - postawa życiowa charakteryzująca się nieuznawaniem obowiązujących w danym środowisku praw i obyczajów, lekceważeniem przyjętych i uznanych wartości i zasad. Także doktryna filozoficzna.
Sceptycyzm to stanowisko odrzucające możliwość uzyskania wiedzy pewnej i uzasadnionej, w metodologii postulujące krytycyzm wobec twierdzeń naukowych przyjmowanych jedynie na mocy autorytetu (sceptycznie - nieufnie, niedowierzająco, powątpiewająco). Sceptycy - filozofowie, których zasadą naczelną było zachowanie dystansu wobec wszelkich zjawisk. Sceptycy zaprzeczali możliwości poznania prawdy oraz postulowali powstrzymanie sie od osądów.
Antropocentryzm - (z greckiego anthropos - człowiek, kentron - środek), pogląd lub postawa podkreślające specjalną pozycję człowieka w świecie, przypisujące mu autonomię w zakresie poznawania rzeczywistości i stanowienia wartości. Człowiek jest w centrum zainteresowania, jest główną jednostką na ziemi.
Horacy - 65 - 8r. p.n.e., najwybitniejszy liryk starożytnego Rzymu. Najbardziej znaczącą częścią dorobku poety są jego "Pieśni" obejmujące 4 księgi. Pierwsze trzy tworzyły pierwotnie ich zbiór, uzupełniony po latach czwartą księgą. "Pieśni" - nazwane później "Odami" - cechuje wielka różnorodność. Nowatorstwo poety polegało na mistrzostwie formalnym, powiązanym z typowo rzymskim wzorcem patriotycznym i etycznym. Jego ody przesycone są przekonaniem o nieuchronności śmierci, o wartości - pełnego umiaru, rozumnego życia Głosił potrzebę odrodzenia moralnego, przywiązania do rodziny, przeciwstawiał się żądzy bogactwa, sławiąc człowieka cnotliwego i mężnego, oddanego swej ojczyźnie. W "Pieśniach" zawarty został także program poetycki Horacego, akceptujący wychowawczą rolę poety, związek z tradycją grecką, a także entuzjazm twórcy - niezbędny składnik twórczości.
Tematyka pieśni:
religijne adresowane do Bogów
miłosne
filozoficzne
patriotyzm
krótkotrwałość życia
cnota
biesiadne
polityczne
afirmacja życia, natury, świata i miłości
Cechy pieśni:
uproszczenie budowy
prosta składnia
układ stroficzny
występowanie refrenów i paralelizmów (powtórzenie jakiegoś elementu)
Gatunki literacki typowe dla Antyku:
Epos - Utwór ten jest z reguły wierszowany i bardzo rozbudowany. Przedstawia on losy legendarnych lub mitycznych bohaterów na tle wydarzeń ważnych dla danej społeczności. Na plan pierwszy wysuwa się fabuła. Charakterystyczny dla eposu jest jego podniosły i patetyczny styl. Epos wyróżnia się także obecnością inwokacji, rozpoczynającej utwór, obiektywnością narratora (jedynie w rozpoczęciu jest on subiektywny), szczegółowym i realistycznym opisem zdarzeń i bohaterów, licznymi porównaniami homeryckimi, epizodycznością akcji oraz rozgrywaniem wydarzeń na dwóch płaszczyznach - ludzkiej i boskiej.
Tragedia - Jest to gatunek dramatyczny. Obejmuje on utwory, w których motorem akcji jest konflikt pomiędzy dążeniami jednostki wybitnej, a siłami wyższymi. W tragedią nierozerwalnie wiąże się pojęcie tragizmu, czyli pozostawienia bohaterowi dwóch równorzędnych rozwiązań, które i tak nieuchronnie prowadzą do nieszczęśliwego zakończenia.
Hymn - To uroczysta pieśń pochwalna, opiewająca np. czyjąś sławę lub czyn patriotyczny. Może to być także patetyczny utwór liryczny, o treści patriotycznej lub religijnej. Utwór ten nacechowany był najczęściej patetyzmem i wzniosłością.
Tren (lamentacja) - Jest to pieśń lamentacyjna, wyrażająca żal z powodu czyjejś śmierci, napisana na cześć zmarłego, rozpamiętująca jego chwalebne czyny, zasługi, zalety. Tren jest gatunkiem należącym do poezji żałobnej.
Modlitwa - Jeden z podstawowych aktów wiary każdej religii, pojmowany jako myślowy lub słowny kontakt z bóstwem. Modlitwy dzielą się na błagalne i dziękczynne.
Pieśń - Utwór liryczny, silnie związany z muzyką. (patrz wyżej)
Elegia - To utwór liryczny, bez określonej miary wierszowej, zwykle o tematyce żałobnej i refleksyjnym, smutnym nastroju, utrzymany w tonie skargi.
Oda - To patetyczny utwór poetycki, opiewający wybitną postać, doniosłe wydarzenie czy wielkie idee. Cechuje ją wzniosłość i patetyczność stylu, odpowiednia d poruszanych problemów.
Epigramat - Gatunek literacki, wywodzący się z napisów umieszczanych pierwotnie na pomnikach i grobach. Charakteryzuje się on dużą zwięzłością. Tematem takiego utworu mogą być ogólne prawdy filozoficzne i moralne, zamknięte i podsumowane dowcipną puentą. Największym twórcą epigramatów był Symonides.
Motyw długiej wędrówki, pełnej trudów i niebezpiecznych przygód, nieodłącznie kojarzy się z Odyseuszem, królem Itaki, który po zakończeniu wojny trojańskiej powracał do domu. Akcja utworu - rozgrywająca się w ciągu czterdziestu dni rozpoczyna się w dziesiątym roku podróży Odysa i opisuje ostatni etap wędrówek i przygód bohatera spod Troi. Odyseusza poznajemy go między innymi jako sprawiedliwego króla Itaki, dobrego ojca i wiernego męża, doskonałego wojownika, wodza drużyny, ale przede wszystkim jako wędrowca uparcie dążącego do celu. W trakcie wędrówki przeżywa wiele przygód, napotyka na liczne trudności, które dzięki roztropności, odwadze i sprytowi zawsze umie pokonać. Tułacz Odyseusz był człowiekiem bardzo cierpliwym i wytrwałym. Odyseusz był też roztropny i zapobiegliwy. Kazał swoim towarzyszom podróży, o których zawsze się troszczył, zalepić uszy woskiem, a sam przywiązał się do masztu, by nie ulec pokusie czarodziejskiego śpiewu Syren. Po dziesięciu latach tułaczki, dzięki pomocy Ateny, jak również własnej zaradności, wytrwałości i uporowi, Odyseusz dotarł do Itaki, by połączyć się z wierna żona Penelopą i synem, Telemachem. Najczęściej jednak przedstawiają Odyseusza jako uosobienie wiecznego tułacza, a jego wędrówkę jako symbol drogi człowieka przez życie. Każdy, bowiem jak Odys zmagać się musi z losem, doznawać zarówno radości, jak i cierpienia, dokonywać różnych wyborów.
Sens przenośny - synem marnotrawnym jest każdy, Bóg jest ojcem, daje nam wszystko, co dobre. My niejednokrotnie marnujemy ten dar, odwracamy sie do Boga plecami, ale ten zawsze przyjmie nas z otwartymi ramionami. Syn, który nie potrafił zrozumieć decyzji ojca jest egoistą.
Treść - nawiązanie miłości i zaręczyny; rozmarzone uczucia oblubieńca i oblubienicy; wzrost uczucia i wzajemne odwiedziny; poszukiwanie oblubieńca przez oblubienicę; miłość dojrzała i zaślubiny; wystawienie na próbę uczuć, utwierdzenie miłości, nagrodzenie wierności i triumf miłości.
MITOLOGIA
Epos to główny gatunek epiki aż do powstania powieści. Jest to rozbudowany utwór wierszowany, który ukazuje dzieje legendarnych bądź historycznych bohaterów na tle ważnych wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. W przypadku Iliady jest to wojna trojańska, a legendarni bohaterowie to Achilles, Agamemnon, Parys, Helena, a także bogowie greccy. Iliada nie opisuje całej wojny trojańskiej, lecz tylko jeden epizod ostatniego roku dziesięcioletniej wojny o Troję. Źródłem eposu są mity i podania np. Iliada opiera się o słynny spór o jabłko niezgody podarowane przez boginię Eris.
Jeden z bohaterów Iliady Homera, walczył po stronie greków. Achilles był synem Peleusa, księcia tesalskiego, i pięknej Tetydy, boginki morskiej. Był herosem. Sylwetkę miał potężnie rozbudowana, ale rysy twarzy delikatne, wręcz dziewczęce. Jego uroda była ogromnym przeciwieństwem cech charakteru. Miał nadludzka sile. Syn Peleusa był odporny na rany, ponieważ Tetyda kąpała go w Styksie. Matka, zanurzając syna, trzymała go za piętę. I właśnie pięta Achillesa była podatna na ciosy wroga.
Achilles, był najdzielniejszym wojownikiem greckim, postrachem wszystkich Trojan. Był porównywany przez Homera do orla. W czasie walki: bezlitosny, okrutny i nieczuły. Gdy w czasie bitwy rzucał sie na szeregi wroga oni uciekali w popłochu. W odwagę Achillesa nie można wątpić gdyż znany był ze swej wybuchowości. Kiedy ktoś go rozgniewał stawał sie niepohamowany w gniewie. Jego okrucieństwo, zarozumiałość i pycha najbardziej ujawniły sie podczas walki z Hektorem, kiedy to oddany ideałom przyjaźni zemścił sie za zabicie jego przyjaciela.
Reasumując rozważania na temat wyglądu zewnętrznego i cech charakteru Achillesa należy stwierdzić, ze był wojownikiem szalenie odważnym. Achilles - jako heros, pewien zwycięstwa w walce był nieczułym, bezlitosnym zabójca. Cechuje go męstwo i waleczność. Troszczył się o swój honor i pragnął sławy pośmiertnej. Jest on postacią wyolbrzymiona, mityczna, a losem jego kieruje przeznaczenie, co ukazane jest w scenie, w której na wagę rzucone zostały losy Hektora i Achillesa.
NOTATKI
| Pobierz dokument biblia.biblia.doc Rozmiar 99 KB |
Wyszukiwarka